Beyaz Falkon’da Bir Bey

Curtiss-Wright CW-22 Eğitim Uçağı 

Fotoğrafı   Ahmet  bana yollayıp da yaz bakalım bir şeyler dediğinde birazcık tırstım açıkçası. Uçağın içinde poz veren bir bey… O kadar … Ne yazayım ki ben şimdi buna. Muhtemelen hafta sonu pilot olan eniştesini ziyarete gitmiş bir lise talebesinin kendini Top Gun şeyi (neyi?) zannedip eniştesine rica minnet çektirttiği bir hatıra fotoğrafı işte. Enişte bey  her ne kadar yassah (veya sakıncalı) olsa da kıramamış kayınçoyu; mümkün olduğu kadar uçağın tipini, numara v.s.  göstermeden kadraja alarak basmış deklanşöre…

Bunları yazacaktım fasulye aklımca. Hatta saçlara takılmıştım. Acaba limon kolonyası ile mi taranmıştı yoksa Hasan marka briyantin imalatı başlamış mıydı çoktan ? Saç şekli ve gömlek için yorum yapmak benim tevellütü aşıyor hakikatten.

Biraz tayyareden bahsedeyim isterseniz, azıcık malumatın kimseye bir zararı olmaz.

Beyaz ve Kara Falcon kardeşler mutlu günlerinde.
(Fotoğraf : Özkan Türker arşivi)

Otuzların sonları, savaşın arifesi. Hava kuvvetlerimiz eldeki eski model tayyarelerini yenileme çabasında fakat mal kıymetli, paranla bile alamıyorsun... Bırak hibe, hediye, v.s yalan o zamanlarda. Araştırma sürerken Amerikan Curtiss firması "Falcon tayyarelerini tiko para hemen teslim ederim" diyor. Bakıyor bizimkiler mal güzel, ihtiyacı karşılar, yazılıyorlar hemen.

ve 1940 yılında 50 adet tayyareyi veriyor Curtiss. Eskişehir’de bulunan Uçuş Okulu’nun  2.Tabur 3.Bölüğü alıyor yeni tayyareleri. O zaman için hakikatten güzel tayyare bunlar. Yalnız bizimkiler biraz bocalıyorlar çünkü iniş takımlarını kanat içine alan bir tayyare ile ilk defa uçmaya başlamışlar. Doğal olarak bir sürü kaza, üzücü olay v.s. Sonra diyorlar ki bir bunların tekerleklerini sabitleyelim alışana kadar. Yapıyorlar da. Kazalar azalıyor doğal olarak. Bir müddet geçince artık alıştık bir dangalaklık yapmayız diyorlar, açıyorlar kilitleri. Ve kazalar tekrar başlıyor. Her neyse  pek sevilmiş olsa gerek aynı modelden bir sipariş daha geçiliyor Curtiss’e ve 1942 de 50 adet daha satın alınıyor. İlk gelen tayyareler kamuflaj boyalı olduğu için Kara Falkon adı takılmış. Yeni gelenler ise metalik renkli ve bunlara da Beyaz Falkon demişler. Bu tayyareler hem hava kuvvetlerinde hem de o zamanlarda gedikli astsubay pilotların yetiştirildiği Türk Hava Kurumu’nda  kullanılmış taa ki dost ve müttefik Amerika Marshall yardımı ile 1949’da T-6 Texan tayyarelerini verene kadar. Bundan sonrası malumdur ki hizmet dışı kalmış tayyareler düdüklü tencere , matara , kap kacak, korniş olarak hizmete devam etmişler. Fakat nasıl olmuşsa bir tanesi hatıra olur gelecek kuşaklara diye vermemişler hurdacıya, korumaya almışlar ve bir şekilde korunmuş da günümüze kadar (*).

Falcon tayyaresinin merhum Nejat Deryakulu tarafından
orjinaline uygun olarak yapılmış istikamet dümeni .
(Fotoğraf : Özkan Türker )

Hikayeye malzeme olan uçağın ön pilot mahalli (kokpit)
bugünkü görünümü  (Fotoğraf: Özkan Türker)

Curtiss (Beyaz) Falcon tayyaresinin bugünkü durumu.
http://www.hho.edu.tr/muze/600/curtis.htm)

Her ne kadar korunmuş olsa da bu bizim Beyaz Falcon pek hakir görülmüş, bir hangardan bir piste itilmiş kakılmış, olmuş Bataklı Damın Kızı Aysel. Neticesinde, kuyruk dümenini kaybetmiş. Altmışlı yıllarda bir müze açılması fikri emirle ciddiyete bindirilince rahata ermiş Beyaz Falkon. Artık onun da kalan ömrünü huzurla geçireceği bir hangarı olmuş. Kaybettiği kuyruk dümeni hayırsever bir emekli hava subayı tarafından orijinaline uygun olarak yeniden yapılmış ve boyanmış. O artık yeni müzesinde ziyaretçilerini beklermiş…

Yazımıza mevzu,  işte bu uçağın muhtemelen 1940-50 arası bir dönemden fotoğrafı. Daha sonra çekilmesi zor bir ihtimal.

Durum bundan ibaret, basit bir tayyare içi fotoğrafından ne hikayeler çıkıyor. Bakalım daha  neler göreceğiz  şu sahaf mallarından?

Özkan Türker

(*)  Tahminen 442 adet üretilmiş bulunan Curtiss Falcon tayyaresinden günümüze sadece iki tanesi gelebilmiştir. Bunlardan bir tanesi  Florida’daki Donanma Hava Müzesi’nde  diğeri İstanbul’daki Hava Kuvvetleri Müzesi’ndedir.